Türdiriltimi (İng: "De-extinction") veya "diriltme biyolojisi" nesli tükenmiş bir türü veya alt türü, klonlama, gen düzenleme veya geri ıslah (İng: "Back breeding") gibi yöntemlerle yeniden üretmeye çalışma sürecidir. Bu süreç, bilim ve teknolojinin ilerlemesiyle birlikte bazı hayvan türlerini yeniden hayata döndürmek için umut verici bir yol olarak görülmektedir. Örneğin, yünlü mamut kuşkusuz en popüler türdiriltimi adaylarından biridir.

Peki türdiriltimi, nesli tükenen yakın kuzenlerimiz olan Neandertaller için de mümkün olabilir mi? Bu sorunun cevabı hem bilimsel hem de etik açıdan karmaşıktır. Bu yazımızda, bu soruların cevabını almak için Neandertallerin evrimini, türdiriltimi için gerekli olan genetik ve teknolojik koşulları ve türdiriltiminin olası sonuçlarını inceleyeceğiz.

Zaman zaman diğer insanlarla iletişim kurarken düşüncelerimizi net bir şekilde ifade eden kelimeler ya da cümleler bulmakta zorluk yaşayabiliriz. Hatta bazen kendimizi daha iyi ifade edebilmek için ana dilimiz dışında kullandığımız diğer dillerden alıntılar yaparız. Merak etmeyin bunun sebebi kötü dil becerilerinizden kaynaklanan bir durum değil, aksine bu dil ile iletişimde neredeyse kaçınılmaz bir olaydır. Şimdi gelin dilin tarihsel evrimine, neden ve ne zaman ortaya çıktığına ve az önce bahsettiğimiz sorunu nasıl çözebileceğimize bakalım.

Bilim insanları dil ile olan iletişimin ilk ne zaman ortaya çıktığı hakkında kesin bir kanıt bulamasalar da elde olan verilere baktığımız zaman bu durumun yaklaşık 50.000 ile 150.000 yıl önce, tam da insanın yani modern Homo sapiens türünün evrildiği zamanlara denk geldiğini söyleyebiliriz.^[1] Peki neden ortaya çıkmıştır böyle bir iletişim türü? Charles Darwin'in The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex kitabında ifade ettiğine göre ilk dil ile iletişim insanların doğadan gelen ses yansımalarını, hayvanların çıkarttığı sesleri ve kendi içgüdüsel çığlıklarının dışa vurumu ile ortaya çıkmıştır.^[2] Buradan yola çıkarak diyebiliriz ki insanlar iletişim kurmak amacıyla taklitler ya da kendi içgüdüsel çığlıklarını kullanmışlardır. Fakat bu ilkel iletişim türü nasıl şu an bildiğimiz ve kullandığımız iletişim diline evrildi? Bu konu hakkında birçok araştırma hala günümüzde psikologlar, linguistler ve biyologlar tarafından devam ediyor. Bazı bilim insanları; insanın belli nesnelere, canlılara ve durumlara isim vermesinin beyinde gerçekleşen bir mutasyondan kaynaklı olduğunu söylerken bunu net bir şekilde kanıtlamak bir hayli zor olmaktadır. Her ne kadar ilkel insanların fosillerini inceleyip beyinlerinin büyüklüğünden yapılarına kadar birçok şeyi öğrenebilsek de beyinlerinin içinde hangi düşünceler ya da mutasyonların gerçekleştiğini bilmek şu anın teknolojisiyle mümkün değildir.^[3] Yani dilin ilkel mimikler ve jestler ile başlayan yolculuğunun şu anki haline nasıl geldiği hala büyük bir soru işareti olmaya devam etmektedir.

Hiç düşündünüz mü fantastik hikayelerin olmazsa olmazı ejderhalar gerçek olsalardı, ateş püskürtme mekanizmaları nasıl çalışırdı? Örneğin Game of Thrones'tan şu sahneleri bir hatırlayalım:

Ejderhanın boğazından gelen ateşi oluşturan mekanizma sizce ne dersiniz?

Vitamin, vücudumuzdaki birçok biyokimyasal aktivitenin gerçekleşmesi için önem taşıyan kimyasal maddelerin ortak adıdır. Vitaminlerin etki ettiği biyokimyasal aktiviteler arasında normal hücre büyümesi, hücresel yanıt mekanizması, kan dolaşımının düzenli sağlanması gibi hayati fonksiyonlar da olduğu ve vücudumuz vitaminleri üretemediği için vitaminleri önerilen düzeylerde günlük diyetimizle almamız gerekir. Ulusal Sağlık Enstitüsü'nün (İng: "National Institutes of Health") vitaminler için önerdiği günlük alım miktarlarına şuraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Eğer vitaminleri diyetimizle uzun süre boyunca almazsak, vücudumuzdaki biyokimyasal aktiviteler aksar ve çeşitli sağlık sorunları ile karşı karşıya kalabiliriz. Bu sağlık sorunlarından biri de vücudumuzun bağışıklık sisteminin düşmesidir. Çünkü vitaminler, aktif olarak bağışıklık sistemimizin güçlenmesinde de rol oynar.

Genç Zebra İspinozları trafik gürültüsüne maruz kaldıklarında kuş sesleri duyanlara nazaran gelişimsel problem yaşıyor!

Eğer yoğun bir otoyolda muhabbet etmenin zor olduğunu düşünüyorsanız bir de orada bir yavru kuş büyütmeyi deneyin. Gelişmekte olan kuşlarda yapılan deneylere göre trafik gürültüsü gelişimlerini yavaşlatıyor ve ömür boyu süren sorunlara neden oluyor.^[1] Bulgular ses kirliliğinin yabani hayvanların ve insanların yaşamına etkisi hakkında yeni endişeler oluşturuyor. Kaliforniya Politeknik Eyalet Üniversitesi'nde bir ekolojist olan ve deneye dahil olmayan Clinton Francis, çalışma hakkında şöyle söylüyor:

John Ronald Reuel Tolkien (3 Ocak 1892 - 2 Eylül 1973), İngiliz yazar, şair, filolog ve akademisyen. Hobbit ve Yüzüklerin Efendisi gibi fantastik kurgu eserleriyle tanınır.

King Edward’s School’da eğitim görmeye başlayan Tolkien’in dil üzerine büyük bir yeteneği ve merakı vardı. Eski Gal ve Fin dilleri üzerine eğitim görürken, zamanla kendi Elf dillerini de yaratmaya başladı.

Evrimsel biyolojiye giriş yapacak biri, bu alanın kökenlerinin çok eskiler gittiğini bilmelidir. Bu tarihsel birikim, aynı zamanda teorinin gücünü de belirleyen unsurlardan birisidir. Tarihte, evrime dair görüşlerin ilk izlerine Antik Yunan'da rastlamaktayız.

Antik Yunan medeniyeti, daha sonra birçok bilimsel düşünceye temel oluşturacak fikirlerin ortaya atıldığı bir zaman dilimini kapsamaktadır. Bunlardan biri de canlılığın kökeni ve nasıl çeşitlendiği ile ilgili görüşlerdir. Bu yazımızda, Antik Yunan medeniyetinde canlılığın kökeni ve değişimiyle ilgili görüşlere bakış atacak, Evrim Teorisi'nin tarihsel temellerini inceleyeceğiz.

Karl Raimund Popper, 28 Temmuz 1902’de Viyana’da Yahudilikten Lutheryenliğe geçen bir ailenin çocuğu olarak doğdu. 1918-1928 yılları arasında Viyana Üniversitesi’nde öğrenim gördü. Üniversite öğrenimi sırasında matematik, fizik ve felsefe okudu. 1928’de Viyana Üniversitesi’nden doktorasını aldı. Naziler’in Avusturya’yı işgalinden önce, 1937 yılında Yeni Zelanda’ya göçtü. Burada, Centerbury University College’de doçent oldu ve 1945 yılı sonuna dek felsefe dersleri verdi. 1945’te İngiliz vatandaşlığına geçti. 1946’da İngiltere’ye giderek, London School of Economics and Political Science’ta mantık ve bilimsel yöntem profesörü olarak çalıştı. Aldığı onlarla ödülün yanı sıra 1965’te Kraliçe II. Elizabeth tarafından "Sir" unvanıyla onurlandırıldı. 1994 yılında 92 yaşındayken İngiltere’de vefat eden Popper’ın külleri Avusturya’da defnedilmiştir.

Karl Popper, kimi bilim insanlarına göre yaşamış en büyük bilim felsefecisidir. 1960 Nobel Tıp ödülü sahibi Sir Peter Medawar, Karl Popper için, "hiçbir bilim felsefecisiyle karşılaştıralamayacak kadar büyük" demiştir. 1963 Nobel Tıp ödülü sahibi Sir John Eccles, kendi bilimsel yaşantısını Popper’a borçlu olduğunu beyan etmiştir. Eccles aydınlara Popper’ın bilim felsefesini yaşamlarının temeli haline getirmelerini öğütlemiştir. Başarılı matematikçi Sir Hermann Bondi, "Bilim bilimsel yöntemden, bilimsel yöntem de Popper’ın dediklerinden ibarettir." yorumunda bulunmuştur.^[2]